Ο τέως trader Μαρκ Φιορεντίνο είναι κατηγορηματικός. Στις ΗΠΑ παίζεται ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι,που θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια οικονομική πυρηνική έκρηξη. Η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα (Fed) ακολουθεί μία ευρεία πολιτική “ποσοτικής χαλάρωσης” (quantitative easing,QE),ήτοι εκδίδει πληθωριστικό χρήμα επαναγοράζοντας η ίδια ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου τα οποία δεν θέλουν πλέον Κινέζοι,Ιάπωνες και Ινδοί.
Το σύστημα λειτουργεί ως εξής:Με σκοπό να ξεπεράσει την ύφεση,το αμερικανικό Δημόσιο έριξε κάποια δισεκατομμύρια δολλάρια στην οικονομία,τα οποία δεν είχε. Τα δισεκατομμύρια αυτά το κράτος χρειάστηκε να τα δανειστεί. Όμως,οι συνήθεις δανειστές του (Κινέζοι,Ιάπωνες,κ.α.) δεν θέλουν πλέον να αγοράσουν αυτά τα δάνεια. Από τα τελευταία,ένα μέρος απορροφήθηκε από τα αμερικανικά νοικοκυριά και κατευθύνθηκε προς την αποταμίευση –η οποία πριν λίγα χρόνια ήταν μηδενική στις ΗΠΑ. Όμως,το 2010 αυτή η αποταμίευση δεν ήταν αρκετή. Έτσι η Fed έδωσε δάνεια στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών –που σημαίνει ότι τα χρήματα έβγαιναν από την μια τσέπη του ίδιου ενδύματος για να μπουν στην άλλη.
Προσφάτως,όμως,έγινε γνωστό ότι η Fed ξεπέρασε την Κίνα στην παρακράτηση αμερικανικού χρέους,γεγονός που θα παίξει σημαντικό ρόλο το 2011,διότι,απλούστατα,τα επιτόκια θα ανεβαίνουν. Συνεπώς,η Fed,στα 1.100 δισεκατ. δολλάρια κρατικών δανείων που κατέχει,θα χάνει χρήμα κάθε μέρα. Έτσι,στον βαθμό που θα συνεχίσει την πολιτική της “ποσοτικής χαλάρωσης”,δύσκολα θα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες δανεισμού του υπουργείου Οικονομίας. Εκτός και αν τα επιτόκια αρχίσουν να πέφτουν,ώστε να συγκαλύπτεται το επικίνδυνο παιχνίδι.
Όμως,κάτι παρόμοιο είναι δύσκολο γιατί ένα μέρος της “ποσοτικής χαλάρωσης” κατευθύνεται στις πρώτες ύλες και στα είδη διατροφής,με αποτέλεσμα οι τιμές τους να ανεβαίνουν. Την ίδια ώρα,υπό την πίεση της κερδοσκοπίας,τα ενεργητικά ανεβαίνουν και αυτά,οι τράπεζες επιστρέφουν στις παλιές τους συνήθειες και τα επιτόκια σκαρφαλώνουν –αργά,αλλά σταθερά. Αρκεί ωστόσο η άνοδος αυτή να επιταχυνθεί και τότε …τύφλα να’ χει η πυραμίδα του Μάντοφ. Είναι λοιπόν γεγονός ότι οι ισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία εξαρτώνται από μία τρίχα.
Η κρίση της αμερικανικής οικονομίας,πέρα από βαθειά,φαίνεται να είναι και μακρά. Μέχρι σήμερα,για να αντισταθμιστεί η πτώση στην κατανάλωση και την δυνατότητα δανεισμού,η κυβέρνηση και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχουν διαθέσει συνολικά 16 τρισεκατ. δολλάρια,συμπεριλαμβανομένων δανείων και εγγυήσεων για επιχειρήσεις. Όπως έχει σημειωθεί από πολλούς,η Fed μετατράπηκε από “δανειστής εσχάτης ανάγκης” σε “δανειστή ανάγκης” για σημαντική μερίδα της οικονομίας. Σε κάποιες περιπτώσεις,η Fed μπορεί πλέον να θεωρείται “αγοραστής εσχάτης ανάγκης”.
Όμως,παρά την τεράστια έγχυση χρημάτων από την κυβέρνηση Ομπάμα,ώστε να κινητοποιηθεί η οικονομία (με αποτέλεσμα να διασωθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας),η ανεργία βρίσκεται στο χειρότερο σημείο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε κάθε μέτρηση που χρησιμοποιείται. Σήμερα,η Αμερική χρειάζεται να δημιουργήσει τουλάχιστον 12 εκατομμύρια θέσεις εργασίας για να πετύχει κάτι που να μοιάζει σε μία επιστροφή στην πλήρη απασχόληση.
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν ως προς το πόσο μεγάλο πρόκειται να είναι το χάσμα στην υποκείμενη ζήτηση. Ο πρόεδρος Ομπάμα είπε τον Ιανουάριο 2010:“Η οικονομία μας θα μπορούσε να χάσει 1 τρισεκατομμύριο δολλάρια σε σχέση με το πλήρες δυναμικό της”. Τώρα,όμως,ως αποτέλεσμα της πρόσφατης δήλωσης του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσσου ότι “η οικονομική παραγωγή κατά τα επόμενα δύο χρόνια θα βρίσκεται κατά μέσον όρο 6,8% κάτω από το δυναμικό της”,έχει βεβαιωθεί ένα κενό 2 τρισεκατ. δολλαρίων σε ένα διάστημα δύο ετών. Ένα κενό που στην ουσία αποτελεί ωρολογιακή βόμβα για την παγκόσμια οικονομία και η ύπαρξη του οποίου σαφώς επηρεάζει και τις πολιτικο-οικονομικές εξελίξεις και στην Ευρωζώνη –εξ ού και τα ερωτήματα για τις δυνατότητες αντοχής της τελευταίας στην κρίσιμη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και πρώην πρόεδρος της ΈΣΠΗΤ.
