Αν κάπου απέτυχε το ευρώ,είναι ότι δεν εμπόδισε φαύλους πολιτικούς να δανειστούν πολλά περισσότερα από όσα μπορούσαν να σηκώσουν οι ώμοι των πολιτών. Το έκαναν οι Ελληνες πολιτικοί αν και δεν ήσαν οι μόνοι. Το ευρώ καλλιέργησε την απατηλή πεποίθηση ότι τα κράτη-μέλη της Ζώνης μπορούν να διευρύνουν το μεταξύ τους έλλειμμα στο ισοζύγιο ανταλλαγών προϊόντων,υπηρεσιών και κεφαλαίων,χωρίς επιπτώσεις.
Ούτε οι κοινοτικοί παράγοντες ούτε όμως οι αγορές και οι οίκοι αξιολόγησης πρόλαβαν την επερχόμενη καταστροφή. Η κρίση χρέους επιμένει,ακόμη σήμερα,να καταστρέψει πολλά στην Ευρώπη. Με πρώτο θύμα το περίφημο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Και με πρώτο πεδίο εφαρμογής των θυσιών το συνταξιοδοτικό σύστημα των περισσοτέρων κρατών.
Πολλοί από εμάς δείξαμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη -από όσο τελικώς αποδείχθηκε ορθολογικώς- στην ικανότητα του ενιαίου νομίσματος να προστατεύσει αποτελεσματικά τις οικονομίες μας. Δεν είχαμε ποτέ υπολογίσει την αδυναμία που θα επιδείκνυε την ώρα μιας μεγάλης κρίσης. Κρίση που τελικώς ήρθε και,ακόμη σήμερα,δεν έχει ξεπεραστεί. Το σημαντικό όμως παραμένει εκείνο που οδήγησε στη δημιουργία του κοινού νομίσματος. Η διατήρηση ενός νομίσματος,του ευρώ,κατάλληλου να προστατεύει την αξία των κεφαλαίων που έχουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ευρώπη.
Η ελληνική κρίση έδειξε το μέγεθος των κινδύνων που έπρεπε να αντιμετωπίσει η Ευρώπη. Ηταν αυτός ένας ακόμη -πολύ σπουδαίος- λόγος για τον οποίο οι εταίροι μας στην Ευρωζώνη,οι Αμερικανοί,ακόμη και οι δύστροποι Βρετανοί,έσπευσαν να εκδηλώσουν -εντελώς πρακτικά- τη συμπαράστασή τους στην Ελληνική Δημοκρατία.
Η ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων,το ελληνικό swap,εγκαινιάζει τη δεύτερη φάση διάσωσης του ελληνικού κράτους. Η επιτυχία του έχει σημαντικές διαστάσεις. Πρώτον,μας κρατά «εντός ευρώ». Ο κίνδυνος ανοικτής κρίσης,ανικανότητας της Ελλάδας να πληρώσει το τριετές ομόλογο που έληγε σε λίγες ημέρες,πανικού και εξόδου των κεφαλαίων είχε πλησιάσει σε απόσταση αναπνοής.
Δεύτερον,το “κούρεμα”κρατά ανοικτές τις τράπεζες. Η κρίση που θα ξέσπαγε σε λίγες ημέρες θα “άδειαζε”τις τράπεζες και θα υποχρέωνε την Τράπεζα της Ελλάδος σε έκτακτα μέτρα διατήρησης της “ψυχραιμίας”. Τρίτον,η ανασυγκρότηση του χρέους θα φέρει,σε μικρότερο χρόνο από εκείνον που παλαιότερα είχε υπολογιστεί,αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του ελληνικού συστήματος.
Η διαφορά μεταξύ των δύο καταστάσεων είναι τεράστιας σημασίας. Η ίδια διαφορά θα εκδηλωθεί ακόμη εντονότερα,στον πολιτικό και κοινωνικό στίβο. Μεταξύ εκείνων που αντιλαμβανόμενοι τα λάθη που έγιναν,δράττονται όμως τώρα ευκαιριών που παρουσιάζονται -όπως το επιτυχημένο PSI- και εργάζονται σκληρά για την έξοδο από την κρίση. Και των άλλων. Εκείνων που θα προτιμούσαν την πλήρη κατάρρευση,την ανοικτή και μαζική εξαθλίωση των πολλών,με μοναδική δικαιολογία τη “διάσωση”της χώρας εκτός διεθνούς αγοράς. Πάντοτε όμως η Ελλάδα διασώθηκε εντασσόμενη καλύτερα και βαθύτερα στη διεθνή κοινότητα,στην ανοικτή αγορά και τον ακόμη πιο ελεύθερο ανταγωνισμό. Ποτέ το αντίθετο!
Η αντίθεση αυτή θα γίνει εντονότερη καθώς μάλιστα πλησιάζουμε σε χρόνο εκλογικό. Πρόωρων,επιπλέον. Μια αναμέτρηση που την προκαλούν τα γεγονότα και τα οποία δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Πολλοί αναρωτιούνται για το είδος και το μέγεθος των κινδύνων που θα χρειαστεί να σταθμίσει το εκλογικό σώμα,όταν βρεθεί μπροστά στην κάλπη.
Θα ψηφίσει,πιστεύουν πολλοί,με τρόπο που θα εκφράζει την οργή που νιώθει για τα λάθη που έγιναν και τον πόνο που προκαλούν στο κοινωνικό σώμα. Καμία αμφιβολία δεν χωρά σε αυτό το θέμα. Τα στοιχεία για την πορεία της ύφεσης,που δημοσιεύτηκαν αργά την Παρασκευή,έδειξαν ότι οι “Αμοιβές Εξαρτημένης Εργασίας”μειώθηκαν το τελευταίο τρίμηνο του 2011 κατά 11% έναντι του ίδιου τριμήνου του 2010 και κατά 21% έναντι εκείνου του 2009. Αντιστοίχως μειώθηκε η «Δαπάνη της Κυβέρνησης (-12% και -34%,αντιστοίχως),δύο από τις κυριότερες προσεγγίσεις για να κατανοήσει κανείς γιατί ο ρυθμός μείωσης του ΑΕΠ έφτασε στο 7%!
Είναι πλέον εξαιρετικά επείγον να βρούμε τρόπους να ξαναβάλουμε μπροστά την οικονομία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η περαιτέρω ανασυγκρότηση της οικονομίας αποτελεί προτεραιότητα. Η πορεία αυτή,στην οποία έχουμε ήδη δαπανήσει μεγάλο μέρος της σωρευμένης περιουσίας,δεν πρέπει να ανατραπεί. Αυτό θα συμβεί σε περίπτωση που κάποια τυχαία πολιτική συγκυρία οδηγήσει την κυβέρνηση στη λεγόμενη επαναδιαπραγμάτευση.
Αποτελεί εξαιρετικό γεγονός ότι ο Αντώνης Σαμαράς και το κόμμα του εμφανίζονται πεπεισμένοι στην απόφασή τους να εγκαταλείψουν τη ρητορική και,κυρίως,την απειλή να αρνηθούν όσα έχει,ειδικότερα τις τελευταίες εβδομάδες,συμφωνήσει η χώρα. Οσοι νομίζουν πως τώρα που το PSI θα έχει γίνει και,επομένως,δεν θα υπάρχει ο άμεσος κίνδυνος χρεοκοπίας ευκολότερα μπορεί να χαλαρώσουμε στην εφαρμογή του προγράμματος,κάνουν μεγάλο λάθος. Δεν τρέχουμε πλέον για το δημόσιο χρέος,αλλά για να φέρουμε πίσω την ανάπτυξη μια ώρα ενωρίτερα. Και αυτό δεν πρόκειται να γίνει αν βγούμε από τον δρόμο της προσαρμογής.
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή,11.3.2012
Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στο Παρίσι. Στο παρελθόν συνεργάστηκε με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας,την Τράπεζα της Ελλάδος και μεγάλες εμπορικές τράπεζες. Εργάζεται στην Τηλεόραση και το Ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ και στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ».