Κάπου 1.000 Ευρωπαίους δημοσιογράφους από όλες τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και από όλα τα μέσα,κυρίως από εφημερίδες και περιοδικά,τους γνωρίζω προσωπικά με εκατό δε και πλέον από αυτούς έχουμε και πολύ καλές φιλικές σχέσεις. Το ίδιο ισχύει και με συναδέλφους από τις ΗΠΑ,την Βραζιλία,το Νεπάλ,την Ινδία,την Αίγυπτο,το Μαρόκο,την Αλγερία,την Τουρκία,το Ισραήλ και τη Νότιο Αφρική.
Όσοι από αυτούς έγραψαν άρθρα για την Ελλάδα ζήτησαν σε ποσοστό 60% την γνώμη μου και τις πιθανές εκτιμήσεις μου.
Στην συνέχεια,οι περισσότεροι μού έστειλαν αυτά που έγραψαν ή είπαν. Έχω λοιπόν στην διάθεσή μου πάνω από 300 άρθρα που είδαν το φως της δημοσιότητας στις περισσότερες χώρες της ΕΕ,στις ΗΠΑ,στην Βραζιλία και στην Τουρκία. Μπορώ να πω έτσι ότι έχω μια αρκετά σφαιρική αντίληψη τού πώς οι ξένοι συνάδελφοί μου είδαν,κατάλαβαν,σχολίασαν και περιέγραψαν την ελληνική κρίση με βάση δικές τους εμπειρίες,αλλά και ερμηνείες τρίτων τις οποίες κατέγραψαν.
Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι ξένοι συνάδελφοί μου λυπούνται για την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας. Θα ήθελαν να παραμείνει στην ΕΕ και θα ήταν πρόθυμοι να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή. Επίσης,κρίνουν ότι τα μνημόνια αποτελούν σκληρή θεραπευτική αγωγή,πλην όμως αναγκαία,αν η χώρα θέλει να βγει από την επικίνδυνη ζώνη της άτακτης χρεοκοπίας.
Από το σημείο αυτό αρχίζουν και τα ερωτηματικά. Οι περισσότεροι συνάδελφοί μου προβληματίζονται,με βάση την δύναμη των αντιμνημονιακών στην Ελλάδα,αν οι Έλληνες θέλουν να αποφύγουν την άτακτη χρεοκοπία. Δεν μπορούν,επίσης,να καταλάβουν πώς συμβαίνει μέσα σε δύο χρόνια μία χώρα που χρωστάει 360 δισεκατ. ευρώ να δέχεται άλλα 240 δισεκατ. βοήθεια,να τής χαρίζονται 105 δισεκατ. χρέη και ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της να υβρίζει αυτούς που την βοηθούν. Απορίες προκαλεί και η μη πραγματοποίηση έστω και μίας ιδιωτικοποίησης,την ώρα που κυριολεκτικά η χώρα ζητιανεύει για ξένη βοήθεια. Αφήνουμε δε κατά μέρος τα σχόλια για την διαφθορά,την φοροδιαφυγή,την ανομία και την αποθεσμοποίηση που κυριαρχεί στην χώρα.
Στην βάση όλων των παραπάνω ελληνικών «ιδιαιτεροτήτων» που έγιναν παγκοσμίως γνωστές με αφορμή την κρίση και που σε ορισμένες χώρες έχουν κυριολεκτικά αμαυρώσει την εικόνα της χώρας,αρκετοί συνάδελφοι,με αφορμή το σλόγκαν Give Greece a Chance μού έθεσαν συνοπτικά τα ακόλουθα ερωτήματα:1) ΟΚ,να δώσουμε μία chance στην Ελλάδα. Αλλά σε ποια απ’ όλες;Σε αυτήν την διαφθοράς και της ανομίας ή στην άλλη,της δημιουργίας;2) Και πώς μπορούμε να ξέρουμε αν υπάρχει μία Ελλάδα της δημιουργίας όταν εσείς λέτε ότι Έλληνες έβγαλαν από τις τράπεζές σας 70 δισεκατ. ευρώ για να τα πάνε στην Ελβετία ή αλλού;3) Να δώσουμε εκατό ευκαιρίες στην Ελλάδα,αλλά αν η ίδια δεν θέλει να βοηθήσει τον εαυτό της τί νόημα έχει η δική μας βοήθεια;4) Σλοβάκος συνάδελφος,με διευθυντική θέση στο κρατικό ραδιόφωνο,με mail του ρωτάει πώς είναι δυνατόν να ζητήσει από τους ακροατές του να βοηθήσουν την Ελλάδα όταν ο μετά τις περικοπές μέσος μισθός ενός Έλληνα δημοσίου υπαλλήλου είναι 1.5 φορά υψηλότερος από τον αντίστοιχο του Σλοβάκου συναδέλφου του;
Ποια διδάγματα μπορούμε να συνάγουμε από τα παραπάνω ερωτήματα,αλλά και από τα διάφορα θέματα που αναπτύχθηκαν σε εκατοντάδες άρθρα;
Πριν απ’ όλα θα πρέπει να καταλάβουμε ότι ήδη σε κάποιες χώρες η στήριξη της Ελλάδας –που δεν κάνει τίποτα για τον εαυτό της– κρίνεται υπερβολική και η θεώρηση αυτή έχει δημιουργήσει ανθελληνικό κλίμα,το οποίο ίσως επιδεινωθεί τους μήνες που έρχονται.
Επίσης,σε χώρες όπως η Γερμανία,η Αυστρία,η Σλοβακία,η Τσεχία,η Φινλανδία και η Εσθονία κυριαρχεί η άποψη ότι οι Έλληνες είναι “διαφορετικοί”. Έτσι,σύμφωνα με την παρομοίωση μιας Γαλλίδας συναδέλφου,αντιμετωπίζονται όπως οι άστεγοι του Παρισιού,ήτοι:λυπόμαστε,αλλά δεν ταυτιζόμαστε. Αυτή αντίληψη,όπως πολύ σωστά επεσήμανε και ο καθηγητής Γεωπολιτικής στο Παρίσι Γιώργος Πρεβελάκης,αναδεικνύει δίπλα στην οικονομική χρεοκοπία της χώρας και την αντίστοιχη επικοινωνιακή.
Ακόμα χειρότερα,η επικοινωνιακή χρεοκοπία εκμηδένισε και όλο το πολιτισμικό κεφάλαιο που διέθετε η χώρα,πάνω στο οποίο στηρίχθηκε μεταπολεμικά η εικόνα της. Έτσι,για μία περίοδο,η Ελλάδα έμοιαζε πρωτοπόρος στην προβολή της αρχαιοελληνικής παιδείας αξιοποιώντας τα αρχαία θέατρα και οργανώνοντας πρωτοποριακές παραστάσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα. Ταυτόχρονα,στο εξωτερικό διακρίνονταν μεγάλες μορφές στην τέχνη και στην επιστήμη:Δημήτρης Μητρόπουλος,Ιάννης Ξενάκης,Μαρία Κάλλας,Γεώργιος Παπανικολάου. Ακολούθησαν τα Νόμπελ του Σεφέρη και του Ελύτη,τα οποία ανέδειξαν διεθνώς τα ελληνικά γράμματα.
Σήμερα,όπως έγραψε ο Γιώργος Πρεβελάκης σε άρθρο του στην Εστία,η κληρονομιά αυτή υποθηκεύτηκε. Η ελληνική πνευματική ελίτ έχει υποκύψει στον ισοπεδωτικό λαϊκισμό και οι άνθρωποι του πνεύματος που αντιστάθηκαν στην λαϊκιστική πλημμυρίδα εκτοπίστηκαν. Στον καλλιτεχνικό τομέα,τα ΜΜΕ προωθούν ή και παράγουν καλλιτέχνες με ασήμαντες,αλλά επιδοτούμενες,παρουσίες στο εξωτερικό. Στον τουρισμό,εξαγόμενες εικόνες και σύμβολα αμφίβολης αισθητικής και ποιότητας διασύρουν την εθνική πολιτισμική ταυτότητα. Όμως,καθώς οι παράγοντες της παρακμής συνδέονται στενά με τα ΜΜΕ,οι Έλληνες παρέμειναν στις ψευδαισθήσεις τους:θεωρούν την εικόνα της Ελλάδας δεδομένη,αν όχι και οφειλομένη. Το ίδιο άλλωστε συνέβη και με την οικονομία και τις προοπτικές της.
Η κατάσταση αυτή όχι μόνον δεν μπορεί να συνεχιστεί,αλλά θα πρέπει να λειτουργήσει αφυπνιστικά. Είναι ανάγκη να γίνουν κατανοητές οι ανεπάρκειες και οι προχειρότητες,η δε κρίση να καταστεί αφετηρία ρήξεων. Πολλοί,Ευρωπαίοι και μη,δημοσιογράφοι εντυπωσιάζονται όταν τούς επισημαίνεται ότι υπάρχει και μία άλλη Ελλάδα. Αυτή του Δ. Νανόπουλου,του Άρη Πατρινού,του Νικ. Νεγκρεπόντε στην υψηλή τεχνολογία και την βιολογία. Υπάρχει η Ελλάδα των δυναμικών επιχειρηματιών με τεράστια εξωστρέφεια,όπως ο Κορρές,ο Κάτσος,ο Κουτσολιούτσος κ.α. Υπάρχει η Ελλάδα των 20 Ολυμπιονικών μέσα σε μία εικοσαετία,των πρωταθλητών Ευρώπης στο ποδόσφαιρο και των πρωταθλητών Ευρώπης στο μπάσκετ. Υπάρχει η Ελλάδα της Νάνας Μούσχουρη,του Μίκη Θεοδωράκη,του Μάνου Χατζηδάκη,του Θ. Αγγελόπουλου,του Κώστα Γαβρά και της Μελίνας Μερκούρη. Στις κατασκευές,υπάρχει η Ελλάδα της γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου και στην ιατρική αυτή του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου.
Αυτή η Ελλάδα αξίζει πράγματι να έχει μία ευκαιρία.
Αρκεί να βοηθηθεί. Θεωρώ λοιπόν ότι αυτή η Ελλάδα –της δημιουργίας,της προσπάθειας,της ευφυΐας και των ικανοτήτων– θα πρέπει να προβληθεί προς τα έξω,σε συνδυασμό βεβαίως με την ιστορική της πολιτιστική παράδοση,το θαυμάσιο κλίμα της,τις ομορφιές της και την μεσογειακή της δίαιτα. Όσο για το πώς μπορεί να γίνει η προβολή αυτή,είναι μια άλλη ιστορία,στην οποία και θα επανέλθω.
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και πρώην πρόεδρος της ΈΣΠΗΤ.
