Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη βρίσκεται σε αστρονομικά ύψη. Και το ερώτημα είναι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μπορεί ακόμη να δανείζεται. Το 2010,οι προϋπολογισμοί των χωρών μελών της ΕΕ δανείστηκαν 1,6 τρισεκατ. ευρώ και το 2011 θα απαιτηθούν 1,75 τρισεκατομμύρια. Το ιταλικό χρέος,από 115,3% του ΑΕΠ το 2009,θα εκτιναχθεί στο 130% του ΑΕΠ το 2014. Το αντίστοιχο γερμανικό,από 78% το 2010,θα βρεθεί στο 90% την ίδια χρονιά. Παρόμοια θα είναι η εξέλιξη στην Γαλλία και στο Βέλγιο. Το δε βρεταννικό δημόσιο χρέος,η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BRI) το εκτιμά σε του ΑΕΠ το 2020.
Έτσι,υπό καθεστώς σταθερών επιτοκίων,οι επιβαρύνσεις για πληρωμές τόκων θα αντιπροσωπεύουν 10% των εθνικών προϋπολογισμών και θα φθάσουν στο 27% στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αν όμως τα επιτόκια αρχίσουν να σκαρφαλώνουν,τα παραπάνω ποσά θα γίνουν εξωπραγματικά για κάθε λογική χρηματοδότηση. Είναι δηλαδή σαφές ότι η ΕΕ έχει σοβαρότατο πρόβλημα δημοσίου χρέους,με ποικίλες πολιτικο-κοινωνικές προεκτάσεις.
Πριν λίγες ημέρες,η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διπλασίασε το κεφάλαιό της. Όμως,όπως επισημαίνουν έγκυροι χρηματοοικονομικοί αναλυτές,ακόμα και με αυτό το κεφάλαιο των 11 δισεκατ. ευρώ οι κίνδυνοι δεν έχουν απομακρυνθεί. Η ΕΚΤ έχει συσσωρεύσει 2,1 τρισεκατ. ευρώ ομόλογα και η μόχλευσή της έφθασε το 178. Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού,η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) διαθέτει κεφάλαιο 57 δισεκατ. δολλάρια και 2,11 τρισεκατ. δολλάρια ενεργητικά. «Αυτά όμως είναι τοξικά χαρτιά,χωρίς αξία»,τονίζει ο χρηματοοικονομικός σύμβουλος της Econowealth Γκερτ Νοολς. Η μόχλευση ωστόσο της Fed είναι 42. Αν σκεφθεί κανείς ότι το 1998 η επενδυτική εταιρεία LTCM πτώχευσε με μόχλευση μετά βίας 30,τότε καταλαβαίνει ότι η σημερινή κατάσταση απέχει πολύ από του να γεννά αισιοδοξία. Διότι,σε τελική ανάλυση,μπορεί τα ενεργητικά που αγόρασε η ΕΚΤ να είναι λιγότερο τοξικά από τα αντίστοιχα της Fed,πλην όμως δεν συμβαίνει το ίδιο με τα ελληνικά,τα ιρλανδικά και τα ισπανικά ομόλογα που αγοράζει σήμερα.
Δεν είναι έτσι λίγοι οι χρηματοοικονομικοί αναλυτές που πιστεύουν ότι η επιχείρηση σωτηρίας του ευρώ δεν απέχει πολύ από την τροφοδοσία μιας πυρκαγιάς με λάδι και όχι με κατάσβεσή της με νερό. Τονίζουν,στο πλαίσιο αυτό,ότι η παρουσίαση του νέου Ταμείου στο site efsf.europa.eu με αξιολόγηση ΑΑΑ δεν είναι τίποτα παραπάνω από την ελκυστική συσκευασία ενός κακού προϊόντος.
Όπως μάς είπε ο Γκερτ Νοολς,«οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πίστευαν ότι κραδαίνοντας 750 δισεκατ. ευρώ θα αποκαθιστούσαν αμέσως την εμπιστοσύνη των αγορών χωρίς να δαπανήσουν ούτε ένα ευρωσεντ. Το εγχείρημα απέτυχε. Οι αγορές εκτίμησαν το νέο Ταμείο γι αυτό που είναι. Ήτοι για γύψο σε ένα ξύλινο πόδι και όχι για διαρθρωτική λύση. Από την πρώτη μέρα,τα χαρτιά των προβληματικών χωρών (PIGS) πουλήθηκαν μαζικά. Στην Γερμανία οι τράπεζες συμφώνησαν να μην το κάνουν,όμως οι γαλλικές τράπεζες δεν σεβάστηκαν αυτόν τον κανόνα. Σήμερα λοιπόν η ΕΚΤ και το EFSF δέχονται μία μάζα κάκιστων δημοσίων ομολόγων,γεγονός που υποδηλώνει την αποτυχία της όλης επιχείρησης. Πρόκειται για μία γιγαντιαία προσπάθεια διάσωσης τραπεζών για δεύτερη φορά,χωρίς αυτό να είναι ξεκάθαρα αποδεκτό σε πολιτικό επίπεδο».
«Πρόκειται για μία επιχείρηση που προκαλεί κρύο ιδρώτα»,μάς είπε ο Βέλγος οικονομικός αναλυτής Γκυ Λεγκράν. Για να προσθέσει ότι η όλη επιχείρηση διάσωσης του ευρώ έχει πολλές πτυχές αυτοσχεδιασμού. «Τα πρώτα 750 δισεκατ. ευρώ έχουν ήδη εξαντληθεί. Συμβαίνει όμως κάποιοι να ζητούν διπλασιασμό του παραπάνω κεφαλαίου. Επιδιώκουν δηλαδή να ριχτεί περισσότερο λάδι στην φωτιά. Με άλλα λόγια,οι άνθρωποι δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Παίζουν δε δισεκαττομύρια,υποθηκεύοντας την ευημερία των προσεχών γενεών και βάζοντας σε κίνδυνο τις περιουσίες της σημερινής γενιάς. Η πυραμίδα του ευρωπαϊκού χρέους απαιτεί διαρθρωτικές αλλαγές πολύ πιο σοβαρές από αυτές που σχεδιάζει η πολιτική αβελτηρία ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών»,καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Θέτει έτσι επί τάπητος το πολύ σοβαρό πρόβλημα του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους,το οποίο όντως αποτελεί ισχυρή πολιτική,κοινωνική και οικονομική ωρολογιακή βόμβα.
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και πρώην πρόεδρος της ΈΣΠΗΤ.
