Θυμίζει περίοδο ανακωχής η ατμόσφαιρα. Μαζί και μια κάποια ανακούφιση. Οχι χαρά,απλώς ανακούφιση. Οχι ελπίδα,απλώς παράκαμψη του πρώτου επιπέδου της κατάθλιψης. Νωπές οι αποφάσεις. Αρα,νωρίς να αποφανθούμε για την ιστορικότητα της απόφασης της 21ης Φεβρουαρίου. Η λέξη ιστορικότητα,φορτισμένη από μόνη της,ίσως θα ‘πρεπε να χρησιμοποιείται με φειδώ,αλλά ακόμη και ο σύγχρονος άνθρωπος εντυπωσιάζεται από τις φορτισμένες λέξεις. Για τις μελλοντικές γενιές,η 21η Φεβρουαρίου μπορεί να εορτάζεται ως άλλη εθνική γιορτή! Μπορεί όμως να εξελιχθεί στην πιο ενοχική ημερομηνία του σύγχρονου ελληνικού κράτους ή ως η μεγαλύτερη βαρβαρότητα εις βάρος ενός λαού. Ποιος ξέρει;Η βαρβαρότητα από την εποχή των ανθρώπων των σπηλαίων υπήρξε ιδιαίτερα. Γι’αυτό και τη συναντάμε συχνά ως αντικείμενο μελέτης στον Πλάτωνα,στον Μάρκο Αυρήλιο,στον Απόστολο Παύλο,αλλά και σε μεταγενέστερους φιλοσόφους,όπως ο Τεοντόρ Αντόρνο ή ο Νίτσε.
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν πίστευε ότι η ετοιμότητα του πνεύματος είναι το εκχύλισμά του. Το να αντιληφθείς τι ακριβώς συμβαίνει σε μια συγκεκριμένη στιγμή είναι πιο αποφασιστικό από το να γνωρίζεις από πριν τα πλέον μακρινά γεγονότα. Γι’αυτό ας μείνουμε στο παρόν. Να δούμε τις εξελίξεις ως ευκαιρία να στήσουμε εξαρχής το σαραβαλιασμένο κράτος. Να προετοιμαστούμε για την επώδυνη εφαρμογή των μέτρων,για τα πισωγυρίσματα μέσα από πιθανές πολιτικές παρασπονδίες (είναι πολλά τα λεφτά). Να δούμε,όμως,και τις αντοχές μας σε συνθήκες απροσδόκητης πίεσης. Ολες αυτές τις μέρες έχουν γραφτεί εκατοντάδες απόψεις για τη βιωσιμότητα της συμφωνίας. Ετσι επιλέγω να σταθώ στα ευρήματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων,που θέλουν τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων να επιμένουν ευρωπαϊκά. Οι Ελληνες,σε πείσμα όλων των διεθνών και ντόπιων καταστροφολόγων,επιλέγουν το ευρώ,άρα και την Ευρώπη. Αδημονούν άραγε για την ασφάλεια που τους παρέχει η συμμετοχή τους σε μια δυνατή ομάδα;Προτιμούν τον Ολυμπιακό από τον Παναιτωλικό,ας πούμε,ή απλώς στέκονται στο χρώμα του χρήματος;
Την παραμονή της απόφασης του Eurogroup,ο ευρωπαϊκός Τύπος πλημμύρισε από Ελλάδα,θετικά και αρνητικά. Ηταν πολλοί οι αρθρογράφοι,οι οποίοι σημείωναν ότι η Ευρώπη οφείλει να βοηθήσει την Ελλάδα,όχι μόνο γιατί ο πληθυσμός της υποφέρει,αλλά γιατί αυτή η σωτηρία βοηθάει «εμάς τους Ευρωπαίους». Μια σωτηρία –αλληλεγγύη,η οποία ως συνέχεια της μεταπολεμικής γαλλογερμανικής συμφιλίωσης θα συμβάλει στο να πάψει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα να είναι απλώς μια αναφορά ανάμεσα σε τυπικά γραμμένα κείμενα. Ούτως ή άλλως,η αλληλεγγύη είναι η έκφραση της πολιτικής και κοινωνικής συνοχής. Ας θυμηθούμε τι συνέβη,π.χ.,με την ένωση των δύο γερμανικών κρατών. Πόσα χρήματα διατέθηκαν από τη δεκαετία του ’90 ώς τις μέρες μας. Αυτή η αλληλεγγύη είναι η μοναδική δύναμη που θα οδηγήσει στη δημιουργία της πολιτικά ενωμένης Ευρώπης. Δεν πρόκειται για ευσεβείς πόθους. Προβλέπεται στη συνθήκη της Λισσαβώνας. Σωστά,λοιπόν,γράφεται ότι το νόμισμα της Ευρώπης δεν είναι το ευρώ,αλλά η δημοκρατία και τα δικαιώματα του ατόμου που οδηγούν και επιβάλλουν την αλληλεγγύη. Μέχρι να αποδειχθεί κάτι άλλο στην πράξη.
Ξεφυλλίζοντας κείμενα του Τοκβίλ,στάθηκα στην αναφορά του στην ελευθερία,όπως την έβλεπαν οι αρχαίοι Ελληνες. Εγραφε ότι για να επιστρέφουμε σ’αυτήν την ελευθερία θα πρέπει να υποχωρήσει ο ατομικισμός και να υπάρξει αντίσταση στον κρατισμό. Xαρακτήριζε σκουριά των κοινωνιών τον ατομικό εγωισμό και πρότεινε ως αντίδοτο το συνεταιρίζεσθαι. Οι Ελληνες έχουμε ευθύνη για τη σκουριά της κοινωνίας μας. Ο ατομισμός,τα μικροσυμφέροντά μας δεν άφησαν περιθώρια για αντίδοτο. Η κρίση στο κράτος και τον πολίτη,όμως,δεν ήρθε ως τιμωρία. Ηρθε ως προειδοποίηση του σώματος που έχει πρόβλημα,ανεβάζει πυρετό,που μας λέει “τρέξτε στον γιατρό”. Αλλά εμείς δείχνουμε να εμπιστευόμαστε τα κοινά έμπλαστρα. Δεν ξέρω αν το σώμα θα συνεχίσει να στέλνει μηνύματα. Πιθανώς ναι. Πιθανώς όχι. Σε περίπτωση υπερίσχυσης του όχι,το κεφάλαιο που λέγεται κοινωνική ζωή,ζωή της πολιτείας,θα έχει κλείσει οριστικά,με τη σκουριά να έχει διαβρώσει τα πάντα. Κι έτσι,δεν θα υπάρχει χρόνος για τη δημοκρατία,την αλληλεγγύη και το νοιάξιμο για τα δικαιώματα του ατόμου,ως μέλους της κοινωνικής ομάδας.
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή,26.2.2012
Η Ρίτσα Μασούρα σπούδασε στη Νομική Αθηνών,εργάστηκε ως δημοσιογράφος διεθνών θεμάτων στην κρατική τηλεόραση ως το 1997 και παράλληλα στην εφημερίδα “Καθημερινή”,όπου και συνεχίζει να αρθρογραφεί.
