Πολλές φορές είναι δίπλα μας. Φτάνει να απλώσουμε το χέρι. Κι ύστερα να φυλλομετρήσουμε το βιβλίο. Τόσο απλά. Μέχρι εκεί που οι αντοχές μας επιτρέπουν. Ωσπου ο νους να προδοθεί από την κόπωση. Τα βιβλία δεν είναι αναγκαστικά μικρές ή μεγάλες ανθρώπινες ιστορίες,οδυσσειακές περιπέτειες,θελκτικά ησυχαστήρια ή διηγηματικοί ροδότοποι. Δεν είναι ο Αγαπήνωρ και ο ηδονικός Ελπήνωρ της μυθολογίας. Δεν είναι διάχυτος,ατίθασος έρωτας,καρυοθραύστης,ρεμβώδης πρωταγωνιστής,ένα ανθρώπινο δράμα,λυγμός πριν κοιμηθούμε. Τα βιβλία μπορεί να είναι δοκίμια,πραγματείες,ρυμουλκά που με μαγικό τρόπο μάς οδηγούν έξω από το κλουβί των ηλιθίων.
Φυλλομετρώντας προχθές στάθηκα για λίγο στο βιβλίο των εκδόσεων Ροές:«Δημοσθένης – Ισοκράτης:Η παρακμή του Δήμου» (επιλογή,επιμέλεια Αλ. Βέλιος). Γιατί;Απλή η απάντηση:αίφνης συναντιέμαι ξανά με το παρελθόν που περιγράφει με σαφήνεια το παρόν,βοηθώντας με να διακτινιστώ στο μέλλον,όχι ως μονάδα,αλλά ως μέλος ενός σπουδαίου λαού που παρά τα προτερήματά του παραμένει απελπιστικά ευμετάβολος και ευάλωτος. Λαός εν κινδύνω! Στο βιβλίο,ο Δημοσθένης και ο Ισοκράτης κατακεραυνώνουν μια χώρα,όπου το πολιτικό προσωπικό ερίζει για τη νομή του δημόσιου χρήματος. Οπου το εθνικό συμφέρον γίνεται προπέτασμα στυγνών φιλοδοξιών,τα ωραία λόγια συγκαλύπτουν την ανυπαρξία πεποιθήσεων,μια κατακερματισμένη και αμήχανη κοινωνία αναζητεί εξιλαστήρια θύματα ή προφάσεις,επιστρατεύει μύθους και στερεότυπα. “Διότι και τριήρεις και στρατό και χρήματα και εφόδια διαθέτουμε και με το παραπάνω. Ολα αυτά,όμως,έχουν καταστεί άχρηστα,ατελέσφορα,ανώφελα στα χέρια εκείνων που τα εμπορεύονται”,λέει ο Δημοσθένης στο Κατά Αθηναίων.
Και ο Ισοκράτης στην “Πολιτεία και Ηγεσία”:“Για τα νοσήματα του σώματος έχουν βρεθεί πολλές θεραπείες από τους γιατρούς,για τις ψυχές όμως που ’ναι γεμάτες άγνοια και πονηρές επιθυμίες δεν υπάρχει άλλο φάρμακο από τον λόγο που τολμά να επιπλήττει όσους σφάλλουν. Οι ηγέτες εκείνοι που ανταποκρίνονται στα όσα πρέπει να πράξουν,οφείλουν να αγαπούν ταυτόχρονα τους πολίτες και την πόλη τους. Γιατί ούτε ίππους,ούτε σκύλους,ούτε ανθρώπους εξουσιάζει κανείς καλά,αν δεν χαίρεται γι’ αυτά που πρέπει να φροντίζει. Να μεριμνούν για τον λαό και να θεωρούν πρωταρχικό να είναι ευχαριστημένος από τη διακυβέρνησή τους – αφού από τα ολιγαρχικά και απ’ όλα τα άλλα καθεστώτα,τα μακροβιότερα είναι όσα υπηρετούν καλύτερα τον λαό”.
Λες κι αυτές οι σκέψεις ανήκουν σε έναν σύγχρονο Ελληνα με καθαρό μυαλό. Γι’ αυτόν προέχει το συλλογικό συμφέρον. Διακρίνει τους δημαγωγούς. Το ψεύδος από τη μισή αλήθεια. Διαισθάνεται πως πίσω από τις επιπόλαιες ή τις δήθεν σοβαρές πολιτικές δηλώσεις,το δίχως έλεος έρεβος πλησιάζει. Αντιφατικός ο σύγχρονος πολιτικός λόγος απέναντι σε μια κατακερματισμένη,θυμωμένη και εξαγριωμένη κοινωνία. Ελάχιστα τής εξηγούν. Τη θέλουν εγκλωβισμένη στην απόλυτη σύγχυση,ακριβώς όπως θα είναι η ζωή στο έρεβος που κινείται κατά πάνω της σαν το παγόβουνο που συνέθλιψε τον Τιτανικό,τη στιγμή που οι ολιγαρχίες διασκέδαζαν στους πάνω ορόφους και ο λαός παρέμενε εγκλωβισμένος χαμηλά. Οχι,ο καθένας από εμάς οφείλει να βγει από το κλουβί των ηλιθίων,διαβάζοντας,μελετώντας την ιστορία και κτίζοντας πρώτα μέσα του την ελπίδα,κι ύστερα εξωτερικεύοντάς την.
Πολλοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο φυσικός μας χώρος είναι η Ευρώπη,το οχυρό μας. Ακόμη και με τη σημερινή σκληροπυρηνική της μορφή. Αξίζει να δώσουμε τη μάχη της παραμονής μας σ’ έναν χώρο που,όπως υποστηρίζει ο ιστορικός Niall Ferguson,δεν έχει άλλο δρόμο από το να προσχωρήσει στον φεντεραλισμό,υιοθετώντας παράλληλα ένα δίκαιο δημοσιονομικό σύστημα. Παρουσιάζοντας τη διαμάχη Αθήνας – Βερολίνου με τη γνωστή έκφραση “chicken game”,ο Niall Ferguson εκτιμά ότι στο παρά πέντε οι δύο πλευρές θα βάλουν νερό στο κρασί τους,οι Ελληνες επειδή θα δουν ότι το κόστος εξόδου θα αποβεί καταστροφικό και οι Γερμανοί επειδή θα αντιληφθούν ότι η τραπεζική κρίση θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση και την ίδια τη Γερμανία. Ανάμεσά τους τοποθετώ εν είδει ιεροσυλίας έναν Κωστή Παλαμά:“Πότε θ’ ανθίσουν τούτοι οι τόποι / πότε θα έρθουνε καινούργιοι άνθρωποι / να συνοδεύσουν την βλακεία / στην τελευταία της κατοικία!”
Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή,27.5.2012
Η Ρίτσα Μασούρα σπούδασε στη Νομική Αθηνών,εργάστηκε ως δημοσιογράφος διεθνών θεμάτων στην κρατική τηλεόραση ως το 1997 και παράλληλα στην εφημερίδα “Καθημερινή”,όπου και συνεχίζει να αρθρογραφεί.
