Υπάρχει αρκετή συζήτηση και σχόλια σχετικά με τον ρόλο της νηστείας ως τρόπου υγιεινής διατροφής. Η θέση αυτή είναι λανθασμένη κατά την άποψή μας. Επιλέγουμε να τοποθετηθούμε μετά την λήξη αυτής της περιόδου.
Η χριστιανική νηστεία είναι μια θεολογικής φύσεως “δοκιμασία”. Αποτελεί μια συμβολική επανάληψη-ανάμνηση της νηστείας των πρώτων αναχωρητών της ερήμου (Ιωάννης Πρόδρομος) αλλά και του ίδιου του Ιησού. Δεν μπορεί λοιπόν να κρίνεται παρά μόνον δογματικά. Άλλωστε δεν πρέπει καν να “κρίνεται”. Όπως δεν μπορεί να ασκηθεί κριτική στο μωαμεθανικό ραμαζάνι,στις εβραϊκές συνήθειες καρσέρ,στον ινδικό σεβασμό στην αγελάδα,ή στην βουδιστική χορτοφαγία.
Η δοκιμασία αυτή βέβαια έχει μεγαλύτερη αξία αν είναι ειλικρινής και αυθεντική. Η αντικατάσταση του γάλακτος από γάλα σόγιας,του τυριού από τυρί “φυτικό”κ.λπ.,προκαλούν μειδίαμα. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος άλλωστε το είχε θέσει σωστά το ζήτημα:“…τι αξία έχει να μην τρώτε κρέας όταν τρώγεστε μεταξύ σας…”.
Όπως φαίνεται και από την ετυμολογία της λέξης,ο νηστευτής πρέπει να έχει και λίγο την αίσθηση της στέρησης,όπως ο νηστικός. Δεν νοείται δοκιμασία νηστείας,αν δεν εμπεριέχει και λίγο “το μαρτύριο”της πείνας.
Κατά τα άλλα,οποιαδήποτε έννοια “αποτοξίνωσης”που εμφανίζεται κατά κόρον στα ΜΜΕ είναι καθαρά «φιλοσοφική». Στην ιατρική οι τοξίνες είναι συγκεκριμένες ουσίες παραγόμενες από τα μικρόβια σε λοιμώξεις και η λέξη «αποτοξίνωση» δεν υφίσταται ως ιατρικός όρος.
Η θέση ότι η χριστιανική νηστεία είναι εξαιρετική από άποψη υγείας είναι ανακριβής. Μερικά χτυπητά παραδείγματα κακής εφαρμογής της νηστείας που δεν συνάδουν με την υγιεινή διατροφή:
- Δεν είναι περισσότερο παχυντικό ένα ψητό φιλέτο από μια πιατέλα πατάτες τηγανιτές.
- Δεν είναι χειρότερης ποιότητας τα λιπαρά ενός βραστού ψαριού από τα τηγανητά καλαμαράκια.
- Δεν είναι περισσότερο παχυντικό ένα γιαούρτι μειωμένων λιπαρών από το χαλβά,που περιέχει μεγάλη ποσότητα σησαμελαίου και ζάχαρης.
- Δεν έχει περισσότερες θερμίδες η μαγιονέζα λάιτ από τον πλούσιο σε λάδι ταραμά.
Νηστεία τυπικότατη λίγων ημερών,που ακολουθείται από άμετρη κρεοφαγία σε ποσότητα και σε χρονική διάρκεια τι μακροπρόθεσμη ωφέλεια έχει;
Όλα λοιπόν έχουν να κάνουν με τις ποσότητες και τη συχνότητα κατανάλωσης των τροφών και όχι με τη νηστίσιμη ή αρτίσιμη,με θεολογικά κριτήρια,κατάταξή τους.
Έτσι λοιπόν,εξηγείται ότι υπάρχουν καλόγριες και ιερείς παχύτατοι,αλλά και άλλοι λεπτοφυείς.
Και δύο λόγια για το λάδι. Όταν λέμε λάδι,κανονικά στην Ελλάδα δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτε άλλο από ελαιόλαδο και ούτε σταγόνα σπορελαίων! Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι το λάδι είναι το πιο περιεκτικό σε θερμίδες τρόφιμο που υπάρχει. Έκτός από την εμφανή του μορφή σε ωμά λαχανικά και μαγειρεμένα φαγητά,υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες σε ταραμοσαλάτες,πίτες,τηγανισμένα προϊόντα,ξηρούς καρπούς,ταχίνι.
Τέλος,είναι γνωστό και πλήρως αποδεκτό από τις εκκλησιαστικές αρχές ότι οι ασθενείς δεν πρέπει να ακολουθούν το τυπικό της νηστείας.
Σαν συμπέρασμα:όλα τα νηστίσιμα τρόφιμα (ΛΑΧΑΝΙΚΑ,ΟΣΠΡΙΑ,ΦΡΟΥΤΑ,ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ) είναι προϊόντα μεσογειακής διατροφής,άρα εξαιρετικά για την υγεία. Τα συστήνουμε αδίστακτα στη διατροφή. Η διαφορά με την θεολογική άποψη είναι ότι:σε συνδυασμό με περιορισμένη κατανάλωση κρέατος,τα συνιστούμε σε όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνον στις περιόδους νηστείας!
Ο Χάρης Κανδηλώρος είναι γιατρός Ενδοκρινολόγος.
